Oplichting via Marktplaats herkennen en voorkomen - VPNGids.nl (2024)

Marktplaats is een laagdrempelig handelsplatform dat door miljoenen Nederlanders wordt gebruikt. Met een kleine 350.000 advertenties per dag krijgen behoorlijk wat spullen een tweede leven. Dat gaat soms om een paar sneakers, maar ook om elektronica, auto’s en zelfs luxegoederen als klassieke Rolex horloges.

Het zal je dan ook niet verbazen dat oplichters en andere criminelen zich ook op dit platform begeven. Deze oplichters zijn niet geïnteresseerd in het product dat je verkoopt, maar willen enkel het geld van jouw rekening halen. Hoe kun je oplichting via Marktplaats herkennen en voorkomen? Hoe kun je nepadvertenties herkennen? En wat doet Marktplaats en de politie om Marktplaatsfraude te voorkomen? Je leest het allemaal in het artikel hieronder. Ook geven we tips over wat je kunt doen als je bent opgelicht op Marktplaats.

Wat is Marktplaatsfraude

Bij Marktplaatsfraude doen oplichters zich op Marktplaats voor als kopers of verkopers en proberen ze je geld afhandig te maken of identiteitsfraude te plegen. Hieronder lees je alles over de verschillende tactieken die criminelen gebruiken om mensen op te lichten via Marktplaats.

Welke vormen van Marktplaatsfraude zijn er?

Criminelen gebruiken verschillende trucs om mensen op te lichten via Marktplaats:

1. 1-cent-fraude (ook bekend als tikkiefraude of betaalverzoekfraude)
2. Fraude met verzendlabels
3. Fraude bij verzenden (aankoopfraude)
4. Valse betaalbewijzen
5. Identiteitsfraude
6. Betalen met vals geld
7. Rekeningnummer ontfutselen (phishing)

Hieronder zullen we deze veelvoorkomende oplichtingstrucs en technieken in detail bespreken:

1-cent-fraude (tikkiefraude)

Deze vorm van oplichting wordt door de dader gemaskeerd als poging om zogenaamd jouw identiteit te verifiëren. De oplichters gaan bij betaalverzoekfraude als volgt te werk:

1. De oplichter reageert op jouw Marktplaats-adverttentie en doet een bod.
2. Voordat de oplichter het geld overmaakt wil de nepkoper eerst weten of je gegevens kloppen. Hierbij vraagt de crimineel of je even 1 cent wilt overmaken.
3. De oplichter stuurt je via WhatsApp een betaalverzoek (vaak vermomd als een tikkie-link).
4. Helaas, de link is een phishing link en je wordt naar een nagebouwde betaalomgeving geleid die ontworpen is om jouw betaalgegevens te ontfutselen.
5. De oplichter kan nu inloggen op jouw bankaccount en jou zo geld afhandig maken.

Fraude met verzendlabels

Als verkoper is het belangrijk om alert te zijn op fraude met verzendlabels. Hieronder zie je hoe oplichters te werk gaan:

1. Een nepkoper toont interesse in een product dat jij verkoopt via Marktplaats.
2. De verkoper is bezorgd en om zeker te weten dat jij het product gaat versturen wil de nepkoper dat jij alvast een verzendlabel van PostNL aanschaft.
3. De oplichter stuurt jou hiervoor een linkje naar een nagebouwde PostNL site voorzien van de ‘juiste’ gegevens.
4. Wanneer je doorklikt kom je in nagebouwde betaalomgeving die nagenoeg niet van de echte is te onderscheiden.
5. Je voert je login gegevens in.
6. De oplichter krijg toegang tot jouw internetbankieren.
7. Tot slot krijg je nog een nepcontrole pagina. Via deze pagina vraagt de oplichter om gegevens waar een bank nooit om zou vragen: je rekeningnummer, pasnummer, etc. Vul je deze gegevens in, dan kan de oplichter jouw internetbankieren koppelen aan een andere telefoon. De oplichter kan jouw geld vervolgens razendsnel wegsluizen.

Fraude bij verzenden (aankoopfraude)

Uit een onderzoek van het CBS blijkt dat bijna 10% van de bevolking van 15 jaar of ouder in 2021 slachtoffer was van online oplichting en fraude. In de meeste gevallen ging het om aankoopfraude. Slachtoffers kregen online gekochte producten of diensten niet geleverd, terwijl deze al wel betaald waren.

Dit is een van de oudste oplichtingstrucs in het boekje. Met een nepadvertentie biedt de verkoper spullen aan. Alles loopt gesmeerd en je maakt het geld over naar de verkoper. Als het pakketje eenmaal aankomt gaat het mis: het geleverde product is kapot, is een goedkoper, langzamer of ouder model. In sommige gevallen zit er zelfs gewoon een zak zand in de doos van de aan jou beloofde laptop.

Valse betaalbewijzen

Net als ‘verkopers’ graag doen alsof een product al verzonden hebben, doen oplichters ook alsof het aankoopbedrag al is overgemaakt. Ze sturen een screenshot van een nep-betaalbewijs of tonen de nep overschrijving via een speciale nep bank-app.

Identiteitsfraude

Soms willen fraudulente (ver)kopers zogenaamd je identiteit verifiëren. Ze sturen zelfs eerst een foto van hun eigen identiteitsbewijs! Helaas. Het gedeelde bewijs is nep of gestolen van een eerder slachtoffer. Als jij ook een kopie stuurt, dan gaan ze er dus ook met jouw identiteit vandoor.

Betaling met valse biljetten

Nu de COVID-19 pandemie voorbij is, komt het gouwe-ouwe handje-contantje Marktplaatsdealtje weer meer voor. Koper en verkoper komen weer bij elkaar aan de deur, waarna er met papiergeld betaald wordt. Controleer je cash! Er zijn namelijk genoeg oplichters actief die je geld afhandig willen maken door met valse eurobiljetten te betalen.

Phishing: rekeningnummer ontfutselen

Met een slimme phishingmethode proberen criminele ‘kopers’ bankgegevens van verkopers op Marktplaats te onfutselen. Ze gaan als volgt te werk:

1. Een oplichter doet zich voor als potentiële koper en plaatst een bod op jouw advertentie.
2. De nepkoper vraagt om je telefoon- en rekeningnummer en zegt het geld zo snel mogelijk over te maken. De oplichter laat weten het geld vooraf over te maken en er ook extra geld voor verzendkosten bij te doen.
3. Daarna hoor je even niets meer van de koper.
4. Plotseling krijg je een SMS-berichtje van je bank met het verzoek een betaling te controleren.
5. Als je op de link in het SMS-berichtje klikt dan geef je jouw bankgegevens door aan de oplichter.

Wat doet Marktplaats zelf tegen aankoopfraude?

Marktplaats wil zelf natuurlijk ook dat zij bovenal bekend staan als platform voor veilig handelen. Ze hebben over de jaren heen dan ook hard gewerkt aan preventie via hun informatievoorziening en door de nodige features toe te voegen. Deze maatregelen moeten het veiliger en makkelijker maken om nog wat te verdienen aan de spullen die je anders misschien wel bij het oud vuil zou zetten. Zo zijn er 2 functies in het bijzonder die je bij het shoppen via Marktplaats moeten beschermen:

• Betaalverzoeken via iDEAL
• Kopersbescherming (voorheen Gelijk Oversteken Service)

Betaalverzoeken via iDEAL

Betaalverzoeken versturen via Tikkie of via een bank kan natuurlijk al heel lang, en dat is precies wat sommige oplichters misbruiken. Marktplaats pakt dit gelukkig even anders aan, want met een betaalverzoek (verkoper) of een betaalvoorstel (koper) verloopt het betalen binnen het Marktplaats ecosysteem. Je start het proces via de Berichten functie van Marktplaats, en daar zijn ook de status en de bevestiging van de betaling te zien.

Handig als je dus ergens een product gaat ophalen: je inspecteert het product, spreekt een prijs af en betaalt ter plekke via Marktplaats. De verkoper krijgt bevestiging dat de betaling afgerond is en klaar is kees. Er is zo veel minder ruimte voor oplichters om fratsen uit te halen met malafide links of neppe bevestigingen. De betaling wordt overigens via een derde partij behandeld, die ter verificatie de persoonsgegevens en de IBAN bewaart (maar niet deelt met Marktplaats). Je hoeft je slechts eenmalig aan te melden om gebruik te maken van deze dienst.

Kopersbescherming (voorheen Gelijk Oversteken)

Soms is het niet mogelijk om een product even op te halen, maar hoe weet je dan zeker of de verkoper het product wel heeft verzonden? Daarvoor heeft Markplaats de Kopersbescherming in het leven geroepen. Dit is de opvolger van de Gelijk Oversteken-service die Marktplaats eerder introduceerde. De nieuwe functie ‘Koperbescherming’ werd in 2022 geïntroduceerd en werkt in grote lijnen hetzelfde als de Gelijk Oversteken. De nieuwe dienst moet zorgen voor extra zekerheid voor zowel kopers als verkopers.

Net als bij betaalverzoeken kan de verkoper binnen het systeem van Marktplaats zien of de verkoper heeft betaald. Wat er hier anders is, is dat de derde partij die het geld beheert de betaling pas vrijgeeft aan de verkoper wanneer de koper bevestigt dat het beloofde product geleverd is.

Een groot verschil met Gelijk Oversteken is dat er ook rekening wordt gehouden met de staat van het verzonden product. Eerder hield Marktplaats het geld van de koper vast, en werd de verkoper betaald wanneer het pakket door PostNL was bezorgd.

Stuur je dus in plaats van een mooie iPhone een baksteen op, dan kan de koper dit aangeven en dan krijgt deze zijn geld terug. Is alles in orde? Dan geeft de koper groen licht en ontvangt de verkoper het geld binnen een paar dagen op de rekening.

Beide partijen hebben via deze functies dus zekerheid, zolang zij alle informatie binnen het ecosysteem van Marktplaats houden. En ja, daar wil het nog wel eens misgaan. De schijnkopers willen contact via bijvoorbeeld WhatsApp om de verkoop af te stemmen. Op zich niet gek, maar ze hebben zo wel jouw mobiele nummer. De deal wordt gesloten. De oplichter stuurt vervolgens een sms’je welke van Marktplaats afkomstig lijkt. Het SMS-bericht meldt dat de betaling succesvol afgerond is. Je raadt het al: dat is niet zo. Gerustgesteld door de bevestiging stuurt het slachtoffer het product op terwijl er nog helemaal niet voor is betaald.

Controleer de status van betalingen alleen in het GOS-systeem via de Marktplaats Berichten omgeving. Pas als deze aangeeft dat er is betaald kan je veilig overgaan tot verzending. Geef voor de zekerheid niet je mobiele nummer weg om de nep sms’jes tegen te gaan.

Samenwerkingen

Naast de eigen maatregelen heeft Marktplaats over de jaren heen ook de nodige samenwerkingsverbanden opgebouwd. Zo werkt Marktplaats samen met de politie. Wanneer er aangifte gedaan is bij de politie, ontvangt Marktplaats ook een deel van die aangifte. Het handelsplatform kan bij aangifte of melding van fraude snel de frauderende accounts blokkeren. De politie deelt ook informatie over betaalverzoekfraude met Marktplaats, zodat het platform technische maatregelen kan treffen. Telefoonnummers van gebruikers zijn bijvoorbeeld niet meer automatisch zichtbaar bij plaatsing van een nieuwe advertentie. Ook heeft Marktplaats naar aanleiding van tips van de politie gebruikers voorgelicht over betaalverzoekfraude.

Daarnaast heeft de politie ook een controle-tool waarbij je telefoonnummers, bankrekeningen en overige gegevens kunt nalopen voordat je met iemand in zee gaat.

Ook de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) werkt samen met Marktplaats om de verkoop van illegale (denk aan vuurwapens, tasers) of gereguleerde goederen (b.v. tabak, alcohol en medicijnen) tegen te gaan.

Marktplaatsfraude fors gedaald

De intensieve samenwerking tussen de politie en het handelsplatform Marktplaats heeft ervoor gezorgd dat Betaalverzoekfraude via Marktplaats fors is gedaald. Het aantal gevallen van betaalverzoekfraude is in twee jaar (januari 2021 t/m december 2022) met 76,5% afgenomen. Dit blijkt uit onderzoek van het cybercrimeteam van de politie Limburg.

Volgens berekeningen van de politie was het totale schadebedrag in deze periode tussen de 12 en 19 miljoen euro. De oplichters maakten dus tussen de 500.000 en 800.000 euro per maand afhandig van nietsvermoedende slachtoffers.

Marktplaats oplichting herkennen

Internetoplichting is vaak gebaseerd op simpele trucjes en erop gericht om jou te veel te laten betalen of om jouw bankgegevens te achterhalen. Blijf dus goed op de hoogte van alle babbeltrucs en gebruik als vuistregels:

• Laat het contact zo veel mogelijk via Marktplaats verlopen.
• Klik nooit op linkjes die van de derde partij komen: betaalverzoeken e.d. komen altijd duidelijk via de Marktplaats systeem meldingen in de chat.
• Screenshots zijn niet te vertrouwen: controleer de status van een betaling altijd binnen Marktplaats of bij de bank.

Nepadvertenties herkennen op Markplaats

Voor kopers begint de oplichting vaak bij een aantrekkelijke advertentie. Toch zijn criminelen vaak opportunistisch en zijn er toch elementen (of combinaties daarvan) waaraan je een fraudulente advertentie op Marktplaats kan herkennen.

Met 350.000 advertenties per dag kan Marktplaats onmogelijk zelf controleren of een advertentie legitiem is. Dat moet je dus zelf gaan doen. Hieronder zie je aan welke dingen je een verdachte advertentie op Marktplaats kunt herkennen:

• Prijs: Controleer de gangbare nieuw- en tweedehands prijs van het artikel. Als een prijs voor een populair artikel te mooi is om waar te zijn, dan is dat waarschijnlijk ook zo. Dit geldt eigenlijk voor de hele advertentie.
• Foto’s: Heeft de advertentie alleen marketingfoto’s en geen ‘echt’ beeld van de staat van dit artikel, dan weet je natuurlijk niet of de verkoper het product daadwerkelijk heeft. Ook echte foto’s kunnen gewoon gekopieerd zijn, dus als je het niet vertrouwt kan je om meer foto’s vanuit bijvoorbeeld een nieuwe hoek vragen.
• Profiel verkoper: Oplichters worden vaak relatief snel verbannen van het platform. Dit betekent ook dat ze vaak relatief nieuwe accounts hebben. Accounts die slechts weken of maanden oud zijn moet je altijd met extra argwaan behandelen. Check ook altijd de Ervaringen, de reviews die achtergelaten zijn door eerdere kopers en/of verkopers. Accounts met veel ervaringen over een langere periode zijn vaak betrouwbare mensen. Ook oude accounts die opeens weer actief zijn kan je als verdacht beschouwen. Via datalekken kunnen criminelen soms toegang krijgen tot oude, lang niet gebruikte accounts.
• Product: Koop je iets wat gewild, schaars of ronduit zeldzaam is, let dan extra goed op. Dit soort producten zijn bijzonder populair onder oplichters. Zo krijgen ze namelijk veel (wanhopige) geïnteresseerden die door hun haast misschien eerder in de val trappen. Het is ook slim om de verkoper te vragen om de originele verpakking, garantiebewijs, bon of factuur. Als de verkoper deze kan aanleveren dan is de kans groter dat de advertentie echt is.
• Afstand: het aanmaken van advertenties op afgelegen plekken is populair bij internetfraude. Kopers zijn namelijk minder snel geneigd om naar een Waddeneiland af te reizen om hun aankoop persoonlijk op te halen. De criminelen reageren in dit geval natuurlijk ook het liefst op mensen die ook echt ver weg wonen.

Hoe herken ik oplichter op Marktplaats?

Voordat je in zee gaat met een verkoper is het verstandig om te achterhalen of de verkoper op Marktplaats betrouwbaar op. Onderstaande tips kunnen erop wijzen dat je te maken hebt met een oplichter op Marktplaats:

• De verkoper biedt meerdere populaire producten tegelijkertijd aan.
• De verkoper wil communicatie buiten Marktplaats om laten lopen, bijvoorbeeld via e-mail of WhatsApp.
• De verkoper heeft haast met de transactie en dwingt je tot het nemen van overhaaste beslissing.
• De verkoper wil gebruik maken van een tussenpersoon om de bezorging af te handelen (bijvoorbeeld een transportbedrijf, pakjesdienst of Escrow aanbieder).
• De verkoper vraagt om 1 cent over te maken.
• De koper vraagt om een kopie van jouw identiteitskaart

Lees de ervaringen over de verkoper en controleer de geverifieerde informatie op het profiel. Kijk uit met recentelijk aangemaakte en accounts die lang inactief zijn geweest. Controleer eventuele telefoon- en rekeningnummers bij de de tool van de politie die we eerder besproken hebben. Heb je twijfels over de verkoper? Dan is het ook aan te raden om de voor- en achternaam te zoeken via Google of de persoon op te zoeken via sociale media.

Marktplaats oplichting voorkomen

Nu je weet waar je op moet letten bij een advertentie, zetten we de belangrijkste tips nog voor je op een rijtje. We geven zowel tips voor het veilige kopen op Marktplaats als het veilige verkopen!

Tips voor veilig kopen op Marktplaats

Gebruik onderstaande tips om te voorkomen dat je slachtoffer wordt van oplichting via Markrplaats:

• Blijf op de hoogte van veelgebruikte oplichtingstechnieken: zo herken je eenvoudig wanneer iemand je probeert op te lichten.
• Wees kritisch bij het bekijken van de advertentie: als het te mooi is om waar te zijn, is dit waarschijnlijk ook zo.
• Evalueer de verkoper: lees de ervaringen, controleer de geverifieerde informatie op het profiel en kijk uit met recentelijk aangemaakte en accounts die lang inactief zijn geweest. Controleer eventuele telefoon- en rekeningnummers bij de politie.
• Klik niet op linkjes of externe betaalverzoeken: gebruik de betaalmogelijkheden binnen Marktplaats om phishing en malware te voorkomen.
• Laat het contact zo veel mogelijk via Marktplaats verlopen: Oplichters willen graag zo snel mogelijk overstappen op een andere manier van contact.
• Neem geen genoegen met screenshots: verzendlabels of bevestigingen kunnen eenvoudig vervalst worden. Kies bijvoorbeeld voor de Kopersbescherming service.
• Zorg voor veilig ophalen: Spreek indien mogelijk overdag af op een openbare plek en betaal grote bedragen niet in cash.

Tips voor veilig verkopen op Marktplaats

• Blijf op de hoogte van veelgebruikte oplichtingstechnieken: zo herken je eenvoudig wanneer iemand je probeert op te lichten.
• Evalueer de koper: lees de ervaringen, controleer de geverifieerde informatie op het profiel en kijk uit met recentelijk aangemaakte en accounts die lang inactief zijn geweest. Controleer eventuele telefoon- en rekeningnummers bij de politie.
• Klik niet op linkjes of externe betaalverzoeken: gebruik de betaalmogelijkheden binnen Marktplaats om phishing en malware te voorkomen.
• Laat het contact zo veel mogelijk via Marktplaats verlopen: Oplichters willen graag zo snel mogelijk overstappen op een andere manier van contact.
• Neem geen genoegen met screenshots: betaalbevestigingen kunnen eenvoudig vervalst worden. Kies bijvoorbeeld voor de betaalverzoeken met iDEAL. Controleer de status van de betaling binnen het Marktplaats systeem of op je bankrekening.
• Zorg voor veilig afhalen: Spreek indien mogelijk overdag af op een openbare plek, controleer cash geld op echtheid en kies bij dure transacties (zoals de verkoop van een Rolex) gewoon voor verzending.

Ik ben opgelicht via Marktplaats, wat nu?

Iedereen kan slachtoffer worden van oplichting via Marktplaats. Het is verstandig om altijd aangifte te doen als je bent opgelicht via Marktplaats. Ook als het maar om een paar tientjes gaat. Het is verstandig om onderstaande stappen te ondernemen:

• Doe aangifte bij de politie. Je krijgt misschien niet je geld terug, maar jouw screenshots van gesprekken en ander bewijs maken het de politie makkelijker om daders te achterhalen.
• Maak melding van het incident bij je bank. Vooral als de oplichters je een namaak bank website hebben voorgeschoteld. Zij kunnen dan eventuele verdachte transacties blokkeren.
• Raadpleeg een professional om je computer te controleren op malware. Doe dit altijd als je mogelijk op een malafide link of bijlage hebt geklikt.
• Rapporteer het account van de oplichters bij Marktplaats. Je bent waarschijnlijk niet het enige doelwit, en zo kun je andere gebruikers mogelijk beschermen tegen de oplichters.

Tot slot

Producten die niet geleverd worden, een zak zand in plaats van een iPhone: er kan nog aardig wat misgaan bij online winkelen. Samenwerkingen tussen politie en Marktplaats hebben ervoor gezorgd dat betaalverzoekfraude fors is gedaald. Toch is de strijd tegen Marktplaatsfraude nog altijd niet gestreden. Oplichters zijn creatief en verzinnen steeds nieuwe manieren om goedgelovige mensen op te lichten.

Wees dus altijd op je hoede als je iets koopt of verkoopt via het handelsplatform. Zorg dat je de veelgebruikte oplichtingstechnieken kent en wees kritisch op advertenties. Zie je een deal die te mooi is om waar te zijn? Wees dan alert en laat je niet verleiden tot een overhaaste aankoop. Het is ook aan te raden om de verkoper te evalueren, zodat je weet met wie je zaken doet. Hopelijk zorgen de tips in dit artikel dat je niet wordt opgelicht via Marktplaats.

Naast Marktplaatsfraude zijn er nog meer vormen van cybercriminaliteit. Onderstaande artikelen bespreken verschillende oplichtingspraktijken. Door op de hoogte te blijven van de trucs, voorkom je dat je slachtoffer wordt:

• Wat is WhatsAppfraude?
• Wat is SMS-fraude?
• Hoe herken ik een malafide webshop?

Bas TeunissenAuteur

Techredacteur

Meer artikelen uit de sectie Cybercrime

Spam-mail stoppen? Zo blokkeer je ongewenste e-mails

11 juni 2024

Wat is sms-fraude en hoe herken ik smishing (sms-phishing)?

26 juli 2024

Wat is swatting en hoe zorg je ervoor dat jij geen slachtoffer wordt?

25 april 2024